مقدمه در مورد ویپ (VoIP)
به طور خلاصه، VoIP یا Voice Over IP، تکنولوژی انتقال صدا روی بستر شبکه است که امکان برقراری تماس‌های تلفنی را روی بستر شبکه IP فراهم می آورد.

تا 30 سال پیش واژه‌ای به نام اینترنت وجود نداشت و ارتباط محاوره‌ای تنها از طریق شبکه عمومی تلفن (PSTN) امکان پذیر بود همچنین ارسال داده به ویژه در فواصل دور بسیار هزینه بر بود اما در طی چند سال گذشته شاهد پدیده‌هایی جذاب بوده‌ایم؛ گسترش رایانه‌های شخصی، فناوری‌های جدید ارتباطی همچون تلفن‌های سلولی و بالاخره شبکه گسترده اینترنت.

این ارتباط از طریق چت و پست الکترونیکی برقرار شد و تجارت در سایه وب تولدی دوباره یافت. حال ما شاهد انقلابی واقعی در جهان ارتباطات هستیم. افراد با استفاده از رایانه شخصی و اینترنت به امور شغلی خویش می‌پردازند و نیز اوقات فراغت خود را سپری می‌کنند. تبادل اطلاعات (تصویر، صدا و مستندات) را به راحتی انجام می‌دهند و با استفاده از نرم افزارهای کاربردی از طریق اینترنت به گفتگو با یکدیگر می‌پردازند. تمامی این مسایل، امروزه در سایه یک تکنولوژی قابل انجام هستند که گسترش روزافزونش تمامی ارتباطات را تحت الشعاع قرار می‌دهد و آن تکنولوژی VoIP است.

ویپ VoIP چیست و چگونه کار می‌کند؟
صوت یا صدای انسان سیگنالی آنالوگ است. بنابراین در مبدأ از یک مبدل سیگنال آنالوگ به دیجیتال، استفاده می‌شود. با توجه به اینکه صوت می‌بایست جهت انتقال از طریق شبکه IP به بسته‌هایی از جنس دیتا تبدیل شوند، دیجیتال شدن سیگنال صوت باید انجام پذیرد. همانطور که در شکل زیر مشاهده می‌کنید در طی مراحل تبدیل آنالوگ به دیجیتال، تبدیل کدک‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند که برای اطلاع از نحوه کارکرد کدک‌ها و انواع آن‌ها می‌توانید به لینک زیر مراجعه کنید. جزییات روش را در شکل زیر می‌توانید مشاهده کنید.

محاسبه پهنای باند لازم برای مکالمات VoIP

کدک در ویپ VoIP

در انتهای انتقال نیز، عمل عکس آن انجام خواهد پذیرفت. سیگنال دیجیتال که از طریق شبکه IP انتقال یافته، در مقصد و توسط یک تبدیل کننده از حالت سیگنال دیجیتال به آنالوگ تبدیل خواهد شد.

دیکد کردن در ویپ VoIP

سیگنال دیجیتال بسیار ساده‌تر قابل کنترل است. فشرده سازی، مسیریابی، تبدیل آن به فرمتی مناسب و مقاومت در برابر نویز از مواردی است که کنترل آنها در حالت دیجیتال ساده تر انجام می‌پذیرد.

 

روند انتقال دیتا در ویپروند انتقال دیتا در VoIP

ارزان بودن به کارگیری شبکه داده برای ارسال صوت، استفاده بهینه از پهنای باند، توانایی ارسال با نرخ بیت‌های مختلف، امکان انتخاب کیفیت مکالمه و در نتیجه تعیین میزان هزینه از طرف کاربر و اضافه نمودن سرویس‌های جدید از مزایاي این تکنولوژی می‌باشند. این تکنولوژی همراه با مزایای جدیدي که ارائه می‌دهد، ریسک‌های امنیتی نیز در پی دارد و به کارگیري آن نباید بدون در نظر گرفتن ملاحظات امنیتی انجام شود. در ادامه به شرح مزایای این تکنولوژی پرکاربرد می‌پردازیم.

مزایای ویپ (VoIP)
از نقطه نظرهای متفاوتی می‌توان به بررسی مزایای این تکنولوژی پرداخت که بالطبع کاهش هزینه‌های جاری، از جمله جذاب‌ترین ویژگی‌های این تکنولوژی است که برخی از دلایل این امر عبارتند از:

۱. بی نیازی از سیم کشی مجزا

این تکنولوژی از بستر شبکه برای ارتباطات تلفنی استفاده می‌کند که موجب کاهش کابل کشی مجزا می‌گردد. هم چنین در صورت جابجایی محل کاربر، دیگر دردسر سیم کشی به مکان جدید وجود نخواهد داشت.

۲. کنفرانس‌های صوتی و تصویری

سازمان‌هایی که برای انجام امور خود از برقراری کنفرانس‌ها در بستر VoIP استفاده می‌نمایند از هزینه‌های برقراری ارتباطات تلفنی با توجه به مسافت‌های کاربران (حتی در ابعاد بین المللی) جلوگیری می‌کنند.

۳. ادغام دستگاه تلفن با کامپیوتر شخصی

همان طور که می‌دانید امروزه استفاده از نرم افزارهای تلفنی (SoftPhone) در سازمان‌ها و حتی سیستم‌های خانگی به صورت روزافزون در حال گسترش می‌باشد. استفاده از این نرم افزارها جایگزینی برای IP-Phone به شمار می‌رود که تنها نیاز به Handset دارد. لذا بدین صورت می‌توانید از هزینه‌های موجود بکاهید.

۴. تماس کاربران خارج از سازمان به صورت رایگان به هر نقطه از دنیا

کاربران این سیستم از طریق اینترنت قادر به تماس با سازمان مورد نظر خود می‌باشند. این ویژگی برای کارکنانی که خارج از محیط دفتر هستند علاوه بر کسر هزینه‌ها موجب تسهیل تماس‌های تلفنی نیز می‌شود.

۵. گسترش آسان

گسترش و افزودن کاربر در این سیستم‌ها به سادگی انجام پذیر است و برخلاف سیستم‌های پیشین نیاز به سیم کشی مجدد برای هر کاربر وجود ندارد.

۶. مدیریت متمرکز و آسان

مراکز تلفن مبتنی بر VoIP محیطی را تحت شبکه در اختیار کاربر قرار می‌دهند که از طریق آن می‌تواند تنظیمات را تغییر داده، کاربر اضافه کرده و یا گزارش گیری نماید.

همچنین از دیگر مزیت های ویپ می توان به موارد زیر اشاره کرد :

· ترکیب کارکردهای صدا و دیتا

· استفاده از استانداردهای SIP ،H.323 و …

· امکان ترکیب کردن محصولات تولید کنندگان مختلف (بدلیل استفاده از استاندارها جهانی و عدم وابستگی به روش‌های پیاده سازی)

· کاهش هزینه های مربوط به پشتیبانی و نگه داری به دلیل ادغام شبکه دیتا و شبکه تلفنی

· پویایی و پیشرفت روز افزون شبکه های ویپ

· قابليت برنامه‌نويسی بر روی گوشی‌های تلفنی همانند يك گوشی موبايل و يا حتی پيشرفته‌تر از آن

· پشتیبانی از كليه امكانات مخابراتی كنونی و حتی ارايه خدمات جديد، با هزينه‌ی بسيار پايين و سهولت اجرايی بالا

 

نحوه برقراری ارتباط

با سیستم های VoIP به یکی از سه روش زیر می توان ارتباط تلفنی برقرار کرد:
۱) ATA (gateway) ((Analog Telephone Adaptor
ساده ترین روش برقراری ارتباط VoIP با استفاده از ATA)Analog Telephone Adaptor)ها که gateway هم نامیده می شوند، می باشد. این ابزارها این امکان را به شما می دهند که از تلفن های آنالوگ استاندارد فعلی تان استفاده کنید(اگر هنوز از تلفن های آنالوگ استفاده می کنید). به آسانی می توانید handset استانداردتان را به ATA متصل کنید، سپس ATA را به کامپیوتر یا ارتباط اینترنت تان وصل کنید. با این کار قادر به برقراری ارتباط VoIP خواهید بود. ATA سیگنال آنالوگ را از تلفن استاندارد شما می گیرد و آن را به سیگنال دیجیتال آماده برای انتقال در بستر اینترنت تبدیل می کند. همراه برخی ATAها یک نرم افزار هست که روی کامپیوتر load می شود و شما را قادر می سازد که آن را برای VoIP با دقت پیکربندی کنید.


۲) IP Phones
دارای یک کانکتور RJ ۴۵ Ethernet به جای کانکتورهای استاندارد RJ ۱۱ هستند. این تلفن ها تمام نرم افزارها و سخت افزارهای لازم برای برقراری ارتباطات VoIP را به صورت built-in دارند. مستقیمأ به روتر شما وصل می شوند و یک ورودی سریع و مقرون به صرفه به دنیای VoIP فراهم می کنند.


۳) کامپیوتر به کامپیوتر
این روش آسان ترین روش استفاده از تکنولوژی VoIP است. شرکت های زیادی هستند که نرم افزارهای مقرون به صرفه ای ارائه می دهند که می توانید برای این نوع VoIP از آن ها استفاده کنید. معمولاً تنها مبلغی که باید پرداخت کنید فقط هزینه ماهانه ISP است. تمام آن چه که نیاز دارید یک میکروفون،بلندگو، یک کارت صدای مناسب و یک ارتباط اینترنت با سرعت مناسب است.
شرکت های تلفنی بزرگ امروزه با استفاده از VoIP هزاران تماس تلفنی راه دور را از طریق یک circuit switch به درون یک IP gateway مسیردهی می کنند. این داده ها در طرف دیگر توسط یک gateway دریافت شده و سپس با یک circuit switch محلی دیگر مسیردهی می شود. هر روزه شرکت های بیش تری سیستم های تلفنی VoIP را نصب می کنند و تکنولوژی VoIP در حال رشد است.

امکانات ویپ (VoIP)
برخی امکانات این سیستم جدید به شرح زیر می‌باشد.

۱. امکان ارائه شماره تلفن‌های داخلی به تعداد بالا

با توجه به ظرفیت سیستم تلفنی که راه اندازی شده است، می‌توانید تعداد مختلف داخلی‌ها را داشته باشید.

۲. امکان دریافت پیام صوتی (Voicemail)

استفاده از این سرویس در صورت عدم امکان پاسخگویی کاربر، می‌توان برای او پیام گذاشت. کاربر در زمان دلخواه قادر به شنیدن این پیام بوده و نیز امکان ذخیره سازی آن بر روی سرور می‌باشد.

۳. ضبط مکالمات

این امکان وجود دارد که تمامی مکالماتی که در بستر ویپ در سیستم شما صورت می‌گیرد ضبط شده و در سیستم شما ذخیره گردند.

۴. تلفنهای نرم افزاری (SoftPhone)

با نصب تلفن‌های نرم افزاری امکان دسترسی به داخلی‌های کاربران از طریق کامپیوتر فراهم می‌باشد. با استفاده از این ویژگی کاربرانی که خارج از محیط سازمان هستند امکان ارتباط با سازمان را همچنان خواهند داشت. همچنین این امکان وجود دارد که از لپ تاپ یا موبایل به عنوان وسیله ارتباطی استفاده کرد.

۵. Fax to Email

با استفاده از این ویژگی قابلیت ارسال فکس‌های دریافتی به ایمیل وجود خواهد داشت. بدین صورت خدمت بزرگی به محیط زیست و صرفه جویی در مصرف کاغذ خواهد شد. از طرف دیگر ذخیره شدن اسنادی از این قبیل در ایمیل، دسترس پذیری آن ها را بالا می‌برد.

۶. VoiceMail to Fax

این امکان نیز یکی دیگر از قابلیت‌هایی است که تکنولوژی VoIP در اختیار می‌گذارد که البته ملزم به وجود امکانات شبکه‌ای جهت فرستادن پیام‌های صوتی به ایمیل می‌باشد.

۷. Interactive Voice Response

این ویژگی (IVR) با تماس کاربران منوی صوتی را فراهم می‌کند تا برای اتصال به بخش مورد نظر شماره همان بخش را طبق پیامی که پخش می‌شود وارد کند. برای مثال در هنگام تماس با سازمانی که دارای بخش‌هایی از قبیل فروش، پشتیبانی، مالی و … است، ابتدا پیامی برای مخاطب پخش می‌شود که برای ارتباط با هر بخش شماره‌ای اعلام می‌شود. سپس کاربر با انتخاب شماره‌ها به بخش مورد نظرش هدایت می‌شود.

۸. صف انتظار

با استفاده از این ویژگی، در صورت اشغال بودن خط شما، تماس‌های مخاطبان شما از دست نرفته بلکه در صف قرار داده می‌شوند تا به هنگام آزاد شدن شماره شما، تماس برقرار شود.

۹. تنظیم ساعات اداری

این ویژگی هم یکی از موارد کاربردی در پیاده‌سازی سیستم‌های تلفنی سازمان‌ها به شمار می‌رود که در سیستم‌های مبتنی بر VoIP به راحتی قابل انجام خواهد بود.

۱۰. گزارش گیری

این امکان وجود دارد که تمام تماس‌های کاربران به صورت گزارش در این سیستم ذخیره شود که در نظارت بر تماس‌ها و ارائه گزارش‌هایی که بیانگر نحوه و میزان تماس‌هاست، مفید می‌باشد.


سيستم‌های مبتنی بر VoIP، در صورت قطع جريان برق آسیپ پذیر خواهند بود؛ البته برای این مشکل نیز تمهیداتی اندیشیده شده است که یکی از ساده‌ترین‌های آن استفاده از UPS در مواقع قطع برق است تا امکان برقراری تماس همچنان وجود داشته باشد. اما در سیستم‌های پیشین و سنتی در صورت قطع جريان برق امكان استفاده از تلفن‌های قديمی وجود خواهد داشت چراكه شركت‌های مخابراتی، الكتريسيته را بر روی خطوط تلفن ارسال می‌نمايند. بدين ترتيب، حتی در صورت قطع جريان برق، تلفن معمولاً فعال و قابل استفاده خواهد بود چراكه برق تلفن از يك منبع ديگر تامين می‌گردد.

در انتها نمونه‌هایی از ساختار سیستم‌های مبتنی بر ویپ برای سازمان کوچک و ساختار VoIP برای سازمان بزرگتر آورده شده است.